IRAN

20-9-07 t/m 17-10-07

Wauw, wat een land. Kom ik toch maar mooi even het land binnen midden in de Ramazan, of Ramadan zoals wij het noemen. Hoorde het een dag of twee via BVN, de wereldomroep tv. Dit houdt in: niet eten en drinken, noch roken van zonsopgang tot zonsondergang. Zie ook "... traveling during Ramazan" . Welkom in het land van de Chadors, de Paykan en de Kabab (zelfs in Nederland zijn ze beter). Het land van de aardige mensen, prachtige steden en geweldige natuur. Maar nu het verslag.

Na met veel moeite een visum te hebben gekregen, met de belofte me aan mijn opgegeven schema te houden, verwachtte ik een moeilijke grensovergang. Niets was minder waar. Na Armenië lopend verlaten te hebben, ontmoet ik over de grensrivier een soldaat met geweer, dit in tegenstelling met de soldaat aan de Armeense kant die alleen een mes heeft. Ik word het nieuwe douanegebouw in gestuurd. Erg druk is het niet, ofwel ik ben de enige en eerste die de grens oversteekt die dag. In het gebouw zit de man van de paspoortcontrole een boekje te lezen en kijkt geïrriteerd op. Na de gebruikelijke formulieren en zijn pc te hebben bewerkt, krijg ik een stempel en begeef me drie meter verder naar customs. Daar staan stoelen en een ijzeren tafel. Ik zitten en wachten op de officier. Als die komt, bekijkt hij mijn embargo formulier, zet een stempel en een krabbel en ik ben in Iran. Ongelooflijk makkelijk. Ik wissel $ 100 dollar en mijn laatste Dram voor Iraanse Rial. Een dollar is ongeveer 9300 Rial. Om het in Iran lastig te maken, spreekt men hier in Toman, waarbij 100 Toman 1000 Rial is, dit om het makkelijk te maken. Dus je vraagt om tien cent terwijl je een Euro wilt hebben, maar het went snel. Ik moet ook mijn horloge terug zetten, tijdverschil is 1,5 uur met Nederland. Dan met de taxi richting Jolfa, de grensovergang met Azerbaijan in het westen, tussen Armenië en Turkije ligt nog een stukje Azerbaijan. De weg volgt de grensrivier met Armenië, de weg is goed en de natuur wat ik van Iran verwachtte. Kaal en ruige steile bergen. Na Jolfa door met de taxi naar Tabriz. Hier neem ik een in mijn ogen dure kamer, maar inclusief ontbijt en eigen douche en wc. Daar het Ramazan is zijn bijna alle restaurants en alle theehuizen overdag gesloten, ook 's avonds is veel dicht. Maar het restaurant bij het hotel is open. Er zijn meer restaurants open, maar dat is niet altijd duidelijk te zien, als regel kun je nemen dat als er kranten voor de ramen zitten hij open is.  De rest van de dag wandel ik door de stad en bekijk de bazaar. 's Avonds ontmoet ik een apotheker en mag achter zijn pc een mailtje naar huis sturen. Laat hem en zijn collega's mijn site zien en heb zo een leuke avond. Hij neemt me mee naar een juice bar voor een Melonjuice, erg lekker. De volgende dag is het vrijdag, dus hun zondag en dan zijn veel winkels, inclusief de bazaar, dicht. Dus neem ik een Savari naar Ahar en vandaar een Savari naar Kaleybar. Hier ben ik om 10.00 uur. Ik neem een spotgoedkoop hotel (€ 3,60), en om 11 uur een taxi naar Babak Castle. Dit kasteel ligt op een bergpunt op 2400 meter en is alleen te voet te bereiken. Dus wandel ik 2,5 uur om 1000 meter hoogte verschil te overbruggen. Het begin gaat makkelijk, alhoewel redelijk steil is het een rivier stroomopwaarts volgen. Soms wat glad, soms klauteren over rotsen, soms wat erg steil.

Thee in Babak Castle

Nu schijn je ergens een trap tegen te komen die  het steilste stuk naar de top overbrugt, echter die mis ik. Op een gegeven moment kom ik boven de boomgrens en kijk naar de pieken voor me die in de wolken verdwijnen. Ik blijf het beekje volgen en hoop goed te gaan. Op een gegeven moment hoor ik stemmen recht boven me en zie het kasteel. Echter geen pad, dus maar recht omhoog klauteren tot ik er ben. Bezweet en vermoeid kom ik aan. Het uitzicht, ondanks de wolken, is schitterend en in de verte zie je Kaleybar liggen. Ik praat met wat jongens en als ik terug wil word ik door werkers uitgenodigd voor thee. Aardige gasten, eentje spreekt wat engels, dus ook nog enige conversatie. Als ik via de goede weg terug loop kom ik de jongens weer tegen en krijg ik een lift terug naar de stad. Blijkt dat ze met de auto aan de andere kant van de berg staan, op een half uur lopen van het kasteel. 's Avonds in Kaleybar krijg ik van een engelse student een rondleiding. Word aan iedereen voorgesteld, moet zelfs even meekijken naar een indoor voetbalwedstrijd, dit om me aan vrienden voor te stellen, krijg echter het idee dat ik een soort show object ben, maar goed dat mag de pret niet drukken.

De bus, Volvo aircon

De volgende dag neem ik een bus terug naar Tabriz, is even wennen. Als de bus er is, blijft iedereen netjes wachten tot de ticket verkoper namen opnoemt en je plaats aanwijst. Hierdoor blijven mannen en vrouwen gescheiden, alleen getrouwde stellen zitten bij elkaar, tenzij het niet uitkomt. Om 11 uur ben ik terug in Tabriz en neem een ander hotel, erg basic, maar voldoet aan de minimale norm (is erg laag). De middag bezoek ik de blauwe moskee en het Azerbaijan museum (Tabriz ligt in de Azerbaijan provincie) hierbij moet ik even opmerken dat de LP het qua entrée prijzen positief verkeerd heeft. Prijs is 5000 in plaats van 30000 Rial. De zondag, de onze dan, met een minbus naar Osku en vandaar met een taxi naar Kandovan. Hier zijn nog grotwoningen ala Capadocië, alleen deze zijn nog steeds bewoond of in gebruik, de meeste als stal, erg apart en mooi. Er is een mooi park met, jawel een gesloten theehuis. Mijn taxi is weer terug als ik uitgekeken ben, maar gelukkig gaat er nog een bus naar Osku. De volgende dag ga ik naar Zanjan. Eerst met een shared taxi naar busstation en dan om 10 uur met de bus op weg. Na een uur schrik ik, mijn paspoort ligt nog in het hotel. Uitstappen en met een Savari weer terug naar Tabriz en het hotel. Balen. Dus 's middags weer op weg, uiteindelijk ben ik pas om 18 uur in Zanjan. De 27ste neem wil ik naar Takht-e soleiman. Ik kan met een minibus van Zanjan naar Takab en vandaar met een minibus naar Takht-e Soleiman. Dit gaat goed, alhoewel de bus pas om 10 uur vertrekt, de afstand is ver omdat je een omweg maakt. Uiteindelijk ben ik 14.15 uur bij het fort. Die is zeker de moeite waard, helaas gaat de bus om 15.30 uur weer terug. Veel te weinig tijd om het goed te bekijken. Op tijd zit ik weer langs de weg om op de bus te wachten, het fort ligt in the middle of nowhere. Maar al wat er komt geen bus. Dus op een gegeven moment maar lopen naar de volgende plaats in de hoop dat daar een taxi o.i.d. te krijgen is. Takht-e Soleiman ligt ruim 200 kilometer van Zanjan, of 350  kilometer via Takab. Ik krijg al snel een lift van een stel jongens naar die plaats, dus daar weer wachten op....geen bus. Na een half uur komen de jongens weer terug, ze komen uit Zanjan en gaan weer terug en ik krijg een lift van ze. Tof. Komen trouwens geen bussen tegen.

De lift en fruit plukken

Jongens spreken bijna geen engels maar zijn erg aardig. Vlak voor Zanjan rijden ze een zandweg in op druiven en appels te plukken. Om 19 uur ben ik weer terug in Zanjan, fantastische dag en wat een geluk met die jongens. Dag erna neem ik weer een Savari, dit keer naar Soltaniye. Hier is het Oljietu mausoleum, een uniek bouwwerk, met een dome van 48 meter hoog. Helaas staat het grotendeels in de steigers, maar de grootsheid is nog goed te zien. Je kunt ook naar boven naar een buiten omgang. Hiervandaan mooie uitzichten over de kleine stad en de droge vlakten en de bergen. Net buiten het dorp is nog een mausoleum, maar niet zo interessant. Interessanter is het gerenoveerde Khanegah Dervish klooster. Terug in Zanjan bel ik met Henkje die jarig is. Gelukkig hebben sommige Coffeenets (internetcafés) ook Skype. De dag erna neem ik de bus naar Qazvin. De wegen lijken steeds beter te worden, zelfs met voor nederlandse begrippen weinig verkeer, zijn er snelwegen. In Qazvin loop ik de middag door de stad,maar heb het al snel gezien, dus de volgende dag door naar Hamadan. Als ik hier een hotel zoek kom ik een engelse student tegen. Hij neemt me de rest van die dag en de dag erna op sleep. Hij is Moslim, maar eigenlijk Zoastrian, een nog ouder geloof dan het Christendom. De tweede dag neemt hij me mee naar de universiteit en 's avonds naar het engelse instituut en ben ik gast in een aantal klassen.

engels instituut

Erg leuk om mee te maken, zo wie zo leer ik van hem heel wat van de regels en wetten van het land. Zowel politiek als in relatie en dergelijke. Na Hamadan ga ik door naar Esfehan. En deze stad is een hoogtepunt van architectuur. Schitterende pleinen en moskeeën, schitterende bruggen en paleizen. Deze zijn allemaal ontworpen door de vakmensen uit Jolfa die in de 16de eeuw door de toenmalige heerser zijn overgebracht. Vooral Imam Square is indrukwekkend, is dan ook het een na grootste plein ter wereld, alleen Tianenman Square in Beijing is groter. Ook de bazaar is gigantisch groot en makkelijk om in te verdwalem. Naar Esfehan is Shiraz aan de beurt. Eigenlijk vind ik de stad niet super, wat sommigen me zullen tegensspreken. Echter Persepolis is Super. Persepolis ligt een kilometer of 50 boven Shiraz en is een complex van oude paleizen. Gebouwd in de Achmeamnid tijd, tussen 500 en 300 BC en verwoest door Alexander de Grote. De grootsheid is nog aan alle kanten te zien. Zuilen die de hemel lijken te rijken, beelden en beeldhouwwerk in de muren, ongelooflijk mooi. Het komt overeen, zij het natuurlijk op een andere manier, op Angkor What in Cambodja. Wederom een hoogtepunt van architectuur en uitstraling van rijkdom en macht. Ik ben hier met een shared taxi die op de terugweg ook stopt bij o.a. de graven van de koningen Xerxes en Darius. Deze zijn in een bergwand gehakt en omgeven door basreliëfs. De dag erna bezoek ik een prachtige Moskee, Mausoeum of Shah-e Cheragh, officieel niet open voor toeristen, maar in tegenstelling tot de dag ervoor zit er niemand bij de ingang. De 6de oktober, ben intussen alweer 3 maanden op pad, ga ik met de bus naar Kerman, dit ligt nog wat zuidelijker, maar ook meer landinwaarts, dus nog droger en meer woestijn. Kerman zelf is niet echt interessant, maar een aantal plaatsen er omheen wel. De eertse dag ga ik naar Mahan, hier bezichtig ik eerst een moskee/mausoleum en neem dan een taxi naar Bagh-E Shahzade. Dit is een oud paleis in de semidesert, echter er is daar water. Dus opeens sta je midden in een park vol met groene bomen en schaduw, watervallen en een paleis. Oké, het paleis is alleen van buiten te bezichtigen, maar...het theehuis is zowaar open. Dus eindelijk eens even op een terras, kijkend over een park een lekker kopje thee nemen. Helaas moet ik een paar kilometer door de semidesert teruglopen naar de stad om vervoer terug te vinden. De dag erna ga ik naar Bam, eind 2003 getroffen door een zware aardbeving. Dit is aan alle kanten nog te zien, zie "What about Bam, 4 years after", hier word ik ook met de boguspolitie geconfronteerd, zie " What about Bogus police". Bam heeft veel indruk op me gemaakt. Na Kerman trek ik weer noordwaarts naar Yazd.

Bam, 4 jaar later.

Ook weer zo'n beroemde oude plaats waar de oude wijken nog steeds in gebruik zijn. Ik heb een schitterend hotel (is een kleine caravansaraj, binnenplaats met vijver, veel groen en een theehuis/restaurant) midden in die wijk en ben blij dat ik door een taxi erheen gebracht word. Als ik 's avonds met iemand terug loop naar het hotel, lopen we hopeloos verkeerd. De wandeltocht uit de LP heet niet voor niets "getting lost in Yazd", dus die doe ik dan ook de volgende dag. Ik moet zeggen dat de wandelingen uit de LP in Iran erg goed zijn. Yazd is, behalve om zijn oude binnenstad, ook beroemd voor zijn windtorens, Badgirs en ondergrondse watersyteem, Qanat, beide zijn erg ingenieus ontworpen. Boven de gebouwen uit zie je de Badgirs, vierkante torens met luchtgaten. Deze zijn zo gemaakt dat ze elk briesje wind oppikken en via luchtkanalen die langs een waterreservoir lopen en zo koele lucht het huis instuurt, zeg maar een ouderwetse airco. De Qanat is een watersysteem dat door middel van ondergrondse kanalen, de Qanat, en luchtgaten, water vanuit de bergen of ondergrondse rivieren naar de steden en de akkers leidt. Dat houdt in dat je midden in de desert opeens een maisveld hebt, dit terwijl je helemaal geen water ziet. Ook de huizen in de stad zijn er op aan gesloten, via een lange trap kom je onder de huizen de kanalen tegen. Verder zijn er de waterreservoirs en Icehouses. Yazd is wat dat betreft een schitterende stad. De donderdag huur ik een taxi, (vond het wat duur, dus dit is het kadootje van mijn lieve zussen) voor een rit door de desert of semidesert. Eerste stop is Kharanaq, hier is een gerestaureerde Caravansaraj (ziet er een beetje te gelikt uit) en een 1000 jaar oude mudvillage. Deze laatste is deels gerestaureerd en geeft een goed beeld hoe Bam eruit moet hebben gezien. Schitterend en geen toeristen. Dan naar Chak Chak, hier is een Firetemple van de Zoroasters. Dit geloof stamt uit plm 550 jaar BC en wordt nog op kleine schaal beleefd door mensen uit Iran. Deze tempel halverwege een steile berghelling is een van hun heiligste plaatsen. De tempel zelf is niet veel, een rots waar water uitdruppelt (wel weer uniek in de desert) en een paar offerplaatsen. Echter het uitzicht is onbeschrijflijk. Laatse stop is in Meybad, waar ik een Icehouse, fort en caravansaraj (nu restaurant) zie. De vrijdag hierna gebruik ik weer om te reizen, nu naar Kashan, op een kleine 200 kilometer van Teheran. Om 18.00 word ik gedropt langs de snelweg en denk ik " Snits, dit is niet goed". Gelukkig zit er een studente in de bus die een stuk verder door haar pa wordt opgehaald en ik mag met haar mee. Weet echter niet eens wie het is. Dus bij pa en de dame (en neefje) in de auto mee naar de stad, is toch nog heel wat kilometers. Ze spreken geen engels maar voor ik het weet zit ik bij ze thuis op de bank en krijg thee. Andere dochters komen er ook bij plus schoonzoon en een vriendin. Dan fruit en ik moet ook blijven eten. Dan nog meer thee en nog een keer soep. Wat een ongelooflijke gastvrijheid. Pas om over negenen brengen ze me naar de stad, waar ik een simpel hotel neem. De volgende dag is zaterdag, een gewone dag zou je zeggen. Nee, want het is einde Ramazan en dus een feestdag. Dat houdt in...bijna alles dicht.

Alleen een paar musea, oude koopmanshuizen, zijn open. Winkels, bazar, restaurants alles dicht. En dit moet zo'n gezellige stad zijn. Vermaak me dan maar in het kleine parkje en krijg al snel gezelschap van een student. Dus de middag en 's avonds weer praten met de lokale mensen. Kijk, dat is toch eigenlijk veel leuker. Ja, en dan door naar Teheran. De laatste stop van Iran. Wat ik van Teheran vind? Wel er waren veel musea gesloten, Poetin gooide ook nog roet in het eten door het paleis te bezoeken waar ik voor veel geld met de taxi heen ging. Weinig leuke restaurants, wel een mooi park en een gigantische bazar. Een redelijk goed museum, deel wat open was dan en natuurlijk het gigantische mausoleum van Imam Khomeini (is net een sporthal of de RAI, maar dan niet mooi) en Behesh-e -Zahran waar 200.000 slachtoffers van de Iran-Irak oorlog liggen. Ja en dan is het de 17e en zit Iran er voor mij op. Ik neem 's ochtends de metro naar de verste lijn en vandaar de taxi naar het nieuwe vliegveld. Het land verlaten gaat net zo gemakkelijk als het land in, stelt dus wederom niets voor. Na de douane is er weinig, wel een Illy koffietent ( eindelijk weer eens echte koffie) en een soort van restaurant. Een mini dutyfree, maar wel gratis internet. Helaas heeft mijn Air Arabia vlucht naar Sharjah in de Verenige Arabische Emiraten 5 uur vertraging. Dus uren rondhangen op een saai vliegveld.

Conclusie Iran? Wel, dit is een schitterend land met ongelooflijke vriendelijke en gastvrije mensen. Overweldigende natuur en prachtige steden als Yazd en Esfehan. Is het veilig? Ik vind van wel, nergens voelde of me gecontroleerd of bekeken (behalve door mijn broek dan), niemand wilde meer van me dan een praatje of de beste bedoelingen. Een aanrader? Ja in alle opzichten, behalve politiek.

What about...

...Buying dresses?

Now in the part before, I wrote about the Chador. Still I haven't said everything about womens clothing. So I take this bit to give you a few of my thoughts. When I was walking on my last night in Tehran through a shoppingcentre I did get in thought about women. Most of the shops sold the most beautiful evening- and weddingdresses, strapless, short skirts etc. Some shops even sold lingerie. Now that is not so surprising, but in a country where women are not allowed to show their female forms in public, this looks a bit strange. Looking better it got even stranger for me. Most shops where small, had look through windows and tiny cabins to change. All the sales persons were men. Now this is odd and it raised some questions in my head. First the women. 1. Why would I buy a beautiful sexy dress when I can only wear in it in my house or with girlfriends? 2. How can the guy tell me which size I am? 3. How can the guy tell me if I have it on right and if it suits me? 4. If I am not allowed to show my female forms, how can I buy a bra and nickers from a guy in the bazar? 5. If I come out the cabin, how can I show if I have to wear a chador over the dress. 6. How does a chador looks on a strepless weddingdress? 7. ?How does the guy take my size for a weddingdress? 8. How can I change in such a small cabin? So a lot of questions for a woman. Now for the salesperson I only can tell you his mind; "I have no idea what I am selling and if it fits them, but hey, as long as they buy from me."

...Motors?

Now I have to say something about this form of transportation. Now motors you see all over the world, so that is not so weird. In some countries they can even put 5 or 6 people on one bike. Luckily they don't do that in Iran. Neither do they load it up till 3 meters to transport baskets, blankets or plastic buckets. It is just a way of transport. So why this piece? Well, where cars in Iran don't follow all the rules, motors are without any. On the roads man sitting on them do or just don't wear a helmet. They don't have an indicator, nor will they actually show where they want to go. They just go where they please, left, right, left again etc, going "crisscross" through traffic. Then if they can't get through they just take the pedestrianpath. Going full speed, as they are always in a hurry, the pedestrian just have to make way. So as a pedestrian you are nowhere save. Even if you cross, already playing with your life, a oneway street, you still have to look both sides, 'cause you never know.

Now besides the usual Honda and Kawasaki motor, Iran makes it own brands. So I wrote a few down; Tizkar, Rayka, Heram, Hormoz, Tiztak, Atrak, Kabiran, Mahrun, Kabir, Kabiran, Paxima, Arya, Iranocharkh, Jetro, Sayna, Jiran, Behro and Hermas. Say, these are the ones I wrote down, there were many more. So I tried to look at the differences between them, well, I didn't see any difference between them, except for the name.